در طول جنگ ایران و عراق (1980-1988)، نیروی هوایی ایران با وجود محدودیت‌های فراوان، به ویژه پس از انقلاب اسلامی و تحریم‌های بین‌المللی، توانست نقش بسیار مهمی در جنگ ایفا کند. برخلاف عراق که از حمایت‌های تسلیحاتی کشورهای مختلف بهره‌مند بود و جنگنده‌های مدرنی مانند میگ-23، میگ-25،    میگ-29، سوخو-24 و میراژ اف-1 دریافت کرد، ایران مجبور به اتکا به ناوگان موجود خود بود که عمدتاً شامل جنگنده‌های قدیمی‌تر آمریکایی مانند اف-4 فانتوم، اف-5 و اف-14 تام‌کت بود. با این حال، ایران تقریباً هیچ هواپیمای جدید یا قطعات یدکی باارزشی در طول جنگ دریافت نکرد.

یکی از مهم‌ترین عوامل برتری نیروی هوایی ایران، مهارت فوق‌العاده خلبانان ایرانی بود. این خلبانان پیش از انقلاب اسلامی در یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های آموزشی هوایی جهان آموزش دیده بودند و توانستند با استفاده از همان تجهیزات محدود، عملیات‌های موفقی را علیه نیروهای عراق انجام دهند. از جمله این عملیات‌ها می‌توان به عملیات کمان 99 اشاره کرد که یکی از بزرگ‌ترین حملات هوایی علیه عراق در اولین روز جنگ بود. همچنین خلبانان ایرانی با استفاده از جنگنده‌های اف-14 تام‌کت و سیستم رادار و موشک‌های پیشرفته فونیکس توانستند برتری نسبی هوایی را حفظ کنند و بسیاری از جنگنده‌های عراقی را ساقط کنند.

در نهایت، با وجود برتری تجهیزاتی عراق، ایران به دلیل اتکا به مهارت‌های خلبانان شجاع و استراتژی‌های هوشمندانه، توانست از برتری مطلق هوایی عراق جلوگیری کند. پشتیبانی فنی نیروی هوایی ایران نیز در نگهداری و تعمیر تجهیزات موجود نقش اساسی ایفا کرد. این عوامل باعث شد که نیروی هوایی ایران، حتی با محدودیت‌ها، به عنوان یکی از عوامل کلیدی در جلوگیری از شکست در جنگ عمل کند و تعادل هوایی را حفظ کند.