وضعیت رژیم بعث عراق قبل از جنگ ایران و رژیم بعث عراق

رژیم بعث عراق در سال‌های پیش از جنگ تحمیلی، شاهد تغییرات و تحولات زیادی در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و نظامی بود که نقش بسزایی در شکل‌گیری و آغاز جنگ با ایران ایفا کردند. در این پست، به بررسی این تحولات و تاثیرات آن‌ها بر تصمیم‌گیری رژیم بعث عراق برای حمله به ایران می‌پردازیم.

قدرت‌گیری حزب بعث و صدام حسین

کودتای بعثی‌ها در سال ۱۹۶۸: حزب بعث رژیم بعث عراق در ۱۷ ژوئیه ۱۹۶۸ با یک کودتای نظامی موفق به سرنگونی دولت عبدالرحمن عارف شد و به قدرت رسید. احمد حسن البکر به عنوان رئیس جمهور و صدام حسین به عنوان معاون او منصوب شدند. این کودتا نقطه عطفی در تاریخ رژیم بعث عراق بود که زمینه‌ساز تغییرات عمده در ساختار سیاسی این کشور شد.

صعود صدام حسین به قدرت: در سال ۱۹۷۹، صدام حسین با کنار زدن احمد حسن البکر، به عنوان رئیس جمهور و رهبر بلامنازع رژیم بعث عراق قدرت را در دست گرفت. صدام با استفاده از روش‌های سرکوبگرانه، مخالفان سیاسی خود را از میان برداشت و حکومت خود را تثبیت کرد. او با تاکید بر ملی‌گرایی عربی و سیاست‌های توسعه‌طلبانه، رژیم بعث عراق را به یکی از قدرت‌های نظامی منطقه تبدیل کرد.

توسعه نظامی و تسلیحاتی رژیم بعث عراق

افزایش هزینه‌های نظامی: یکی از اولویت‌های صدام حسین پس از به قدرت رسیدن، تقویت نیروهای مسلح رژیم بعث عراق بود. او بودجه زیادی را به توسعه نظامی اختصاص داد و تلاش کرد تا ارتش رژیم بعث عراق را به یکی از قدرتمندترین نیروهای نظامی منطقه تبدیل کند. خرید تسلیحات پیشرفته از کشورهای مختلف، به ویژه از شوروی و فرانسه، نقش مهمی در این روند داشت.

ساخت و توسعه صنایع نظامی داخلی: علاوه بر خرید تسلیحات، صدام حسین به توسعه صنایع نظامی داخلی نیز توجه ویژه‌ای داشت. او برنامه‌های گسترده‌ای برای تولید تجهیزات نظامی و تسلیحات در داخل رژیم بعث عراق به راه انداخت تا وابستگی به واردات تسلیحات را کاهش دهد و قدرت دفاعی و تهاجمی کشور را افزایش دهد.

وضعیت اقتصادی و اجتماعی رژیم بعث عراق

رونق اقتصادی ناشی از درآمدهای نفتی: در دهه ۱۹۷۰، رژیم بعث عراق از درآمدهای نفتی سرشار بهره‌مند شد که این امر به رشد سریع اقتصادی و بهبود زیرساخت‌های کشور منجر شد. دولت بعث با استفاده از این درآمدها، برنامه‌های گسترده‌ای برای توسعه اقتصادی و اجتماعی به اجرا گذاشت و به تقویت بخش‌های مختلف اقتصادی پرداخت.

مشکلات اقتصادی و نارضایتی‌های اجتماعی: با وجود رشد اقتصادی،نابرابری‌های اقتصادی و فساد گسترده در دولت بعثی، مشکلات زیادی را برای جامعه رژیم بعث عراق به همراه داشت. نارضایتی‌های اجتماعی و اقتصادی، به ویژه در میان اقلیت‌های قومی و مذهبی مانند کردها و شیعیان، افزایش یافت و به چالش‌های امنیتی و اجتماعی منجر شد.

روابط خارجی و منطقه‌ای رژیم بعث عراق

تلاش برای رهبری جهان عرب: صدام حسین با تاکید بر ملی‌گرایی عربی و سیاست‌های توسعه‌طلبانه، تلاش کرد تا نقش رهبری رژیم بعث عراق در جهان عرب را تقویت کند. او با حمایت از جنبش‌های ملی‌گرا و ضد اسرائیلی در منطقه، سعی داشت تا جایگاه رژیم بعث عراق را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای بهبود بخشد.

تشدید تنش‌ها با ایران: یکی از مهم‌ترین جنبه‌های سیاست خارجی رژیم بعث عراق در سال‌های پیش از جنگ، تشدید تنش‌ها با ایران بود. اختلافات مرزی و ادعای حاکمیت بر اروندرود (شط العرب) به یکی از اصلی‌ترین محورهای اختلاف بین دو کشور تبدیل شده بود. علاوه بر این، انقلاب اسلامی ایران و گسترش نفوذ آن در میان شیعیان رژیم بعث عراق، نگرانی‌های جدی برای حکومت صدام حسین ایجاد کرد.

نتیجه‌گیری

تحولات سیاسی، نظامی و اجتماعی رژیم بعث عراق در سال‌های پیش از جنگ، نقش بسزایی در شکل‌گیری تصمیم صدام حسین برای حمله به ایران داشت. تلاش برای تقویت نیروهای مسلح، تثبیت قدرت داخلی و افزایش نفوذ منطقه‌ای، از جمله عواملی بودند که به این تصمیم منجر شدند. شناخت این تحولات، به ما کمک می‌کند تا زمینه‌های تاریخی و سیاسی جنگ ایران و رژیم بعث عراق را بهتر درک کنیم.

این پست به عنوان سومین پست از مجموعه مقالاتی است که به بررسی جامع تاریخچه شروع جنگ ایران و رژیم بعث عراق می‌پردازد. در پست‌های بعدی به وضعیت داخلی ایران و رژیم بعث عراق قبل از جنگ، دلایل شروع جنگ، و تحولات اولیه جنگ خواهیم پرداخت تا تصویر کاملی از این جنگ و عوامل موثر بر آن ارائه دهیم.