پدافند موشکی در دریا (قسمت نهم)

  خصوصیات کلی موشک‌ها

– هدایت موشک

تقریباً تمامی موشک‌ها از چند نوع هدایت استفاده می‌نمایند. زمانی که مأموریت موشک مشخص و هدف برای آن تعیین شد، نوع هدایت موشک نیز تنظیم می‌گردد. در حقیقت، چگونگی هدایت موشک در کارآیی آن در راستای اصابت به هدف یا انحراف از آن بسیار مؤثر است.

با توجه به خصوصیت فوق، مشخص می‌گردد که هدایت موشک موضوع مهمی در روند مقابله با آن نیز محسوب می‌گردد.

در شـرایط فعلی بیشترین نوع هدایت موشک به گونه راداری است. سر جستجوگـر موشک بین فرکانس‌هایH – J کار می‌کند و خارج از آن به دلیل نوع انتشار امواج و آنتن‌های مربوطه عمل نمی‌نماید. هدایت غیرعامل نیز در قالب امواج مادون قرمز و یا هدایت خودکار به سمت رادارهای در حال تشعشع صورت می‌گیرد.

در بسیاری از وضعیت‌ها، بالأخص در شرایط هدایت راداری، زمان عمل رادارهای موشک در آخرین مرحله پرواز برابر با مدت زمانی است که قادر به کشف هدف باشد.

چگونگی هدایت موشک از لحظه پرتاب تا رسیدن به آخرین مرحله قبل از اصابت، موضوعی است که به عنوان هدایت میان پروازی به آن پرداخته شده است. این هدایت یا به صورت خودکار، یا به صورت ناوبری، یا به گونه هدایت در بین اشعه‌ها و یا به صورت دستورات رادیوئی انجام می‌شود.

در شرایط پرتاب موشک از هواپیما، رادار هواپیما با افق راداری وسیع‌تر می‌تواند به عنوان ‌هادی موشک تا لحظه قبل از مرحله نهایی مورد استفاده قرار گیرد. به عبارتی (هدایت میانی) نشان‌دهنده هدف قبل از شلیک محسوب می‌گردد.

 – سرجنگی و فیوز موشک

بسیاری از سلاح‌ها دارای سرجنگی معمولی و یا دستی می‌باشند. معمولاً نوع فیوز موشک‌ها ضربه‌ای است، ولی ممکن است در برخی از آنها از فیوزهای مجاورتی نیز بهره‌گیری شود. جهت موشک‌های اتمی، نوع فیوز مجاورتی و یا فشاری ممکن است مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

– مسیر پرواز فاز نهایی

محیطی سه بعدی به شعاع 10 مایل در اطراف هدف تصور شود. موشک تهدید می‌تواند از هر سمت این محیط هدف را با زاویه‌ای بین 75 درجه الی زیر یک درجه و اکثراً در حدود 10 درجه مورد اصابت قرار دهد.

 – ویژگی‌های مسیر پرتاب

بیشتر موشک‌های ضدسطحی دارای طراحی آیرودینامیک هستند. یعنی آنها با کنترل بال‌ها، تیغه‌ها و غیره به جای پیروی از خط سیر پرتاب، از قواعد پرواز تبعیت می‌نمایند. علاوه بر آن، اکثر این موشک‌های آیرودینامیک برای پرواز خود دارای پیشران هستند. تکنیک‌های تحرک شامل راکت‌ها (با سوخت مایع یا جامد) و توربوجت‌ها می‌با‌شد. توربوجت‌ها درسرعت‌های بالا ولی زیر سرعت صوت، مصرف سوخت مناسبی دارند. در سرعت بالاتر از ماخ، نیروی محرکه راکت راندمان بیشتری را ارائه می‌دهد. قابلیت‌های مانور موشک‌های دو موتوره که با سوخت مایع کار می‌کنند، در سیستم‌های زیر و مافوق صوت به خوبی عمل کرده و به صورت ‌چند‌منظوره به کار گرفته می‌شوند.

ارتفاع پرتاب موشک‌ها از سطح آب معمولاً از 40000 پا تجاوز نکرده و سرعت نهایی بین 8/0 ماخ تا 5/3 ماخ متغیر است که بستگی به سیستم محرکه و مسیر پرتاب موشک دارد.

  موشک اگزوست[1]

نمونه‌ای از موشک‌های مورد استفاده بسیار دشمن بعثی در جنگ تحمیلی، موشک اگزوست بود که خصوصیت آن به شرخ زیر تشریح می‌گردد:

اگزوست موشکی فرانسوی است که در نسخه‌های گوناگونی ساخته شده و توانایی پرتاب از روی شناورها، زیر‌سطحی‌ها، قایق‌ها، هواپیماها، بالگردها و ساحل را دارا است. نام این موشک برگرفته از کلمه‌ای فرانسوی به معنی ماهی پرنده است، که از دهه 1980 به طور گسترده در جنگ‌ها به کار گرفته شد.

موشک اگزوست به وسیله کمپانی اروپایی ام بی دی ای[2] سساخته شده و یکی از کامیاب‌ترین موشک‌های سطح به سطح و هوا به سطح ساخته شده تاکنون است. تولید این موشک از سال 1967 و با عنوان موشک ضد‌شناور ام‌ام – 38 شروع و نسخه پرتاب از هواپیمای آن از سال 1974 آغاز گردید. از سال 1979 در نیروی دریایی فرانسه به کار گرفته شد و با راکت سوخت جامد و طول 4/7 متر و وزن 670 کیلوگرم، برد بیشینه آن به 70 کیلومتر رسید. نوع پیشرفته آن با برد بالای 100 مایل (180 کیلومتر) و با نام  MM-40 Block 3 از سال 2007 وارد خدمت گردید.

موشک پس از پرتاب با سرعت 93/0 ماخ در ارتفاع 9 الی 15 متری سطح آب پرواز کرده و در مرحله نهایی، با روشن نمودن رادار، هدف مورد نظر را مشخص نموده و در ارتفاع 2 الی 3 متری به سمت آن ادامه مسیر می‌دهد. رادار پیشرفته موشک با قابلیت تغییر سریع فرکانس و توانمندی ضد ضدالکترونیکی غیرقابل ردگیری و اقدام ضدالکترونیکی علیه آن بوده و در نهایت، با احتمال بالا به هدف اصابت می‌نماید.

[1] . Schulte, john 1930

[2] . MBDA Company