فرماندهی و کنترل واژه بسیار قدیمی در نیروهای نظامی می‌باشد، که از اولین نبرد تاریخ تا به امروز کاربرد داشته و خواهـد داشـت. منتهی با توجه به پیشرفت علم و فناوری در زمینه‌هـای مختلـف و استفاده از آنها باعث شده که این سیستم نیز دچار تحول شـود و دیدگاه‌های تئورسین‌های نظامی را متحـول نمـوده و دکتـرین نیروهای مسلح را تحت‌الشعاع قرار داده و باعث ارتقاء توان رزمی نیروها در زمینـه‌هـای مختلـف گـردد.

فنـاوری ارتباطـات و اطلاعات باعث شده است که فرماندهان از فاصله دور بتوانند ناظر صحنه نبرد بوده و با توجه به کمک سیستم‌های هوشمند تصمیم‌سازی مناسب را داشته و نظـاره‌گـر نتـایج اجـراء فـرامین خـود باشند. فناوری اطلاعات و ارتباطات پدیده پویایی است که موجب تغییرات شگرف در کلیه ابعاد زندگی بشر امروزی گردیده و اکثر فعالیت‌های جوامع پیشرفته را تحت تأثیر قرار داده است. تأثیر این پدیده در جامعه دفاعی نیـز باعـث دگرگـونی عظـیم در سطوح راهبـردی، عملیـاتی و تـاکتیکی نیروهـای مسـلح شـده و چنانچه این دگرگونی در سازمان های نظامی و یا بخشـی از ایـن سازمان‌ها احساس نگردد، به معنی این است که سد محکمـی در مسیر ورود و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطـات در آن سـازمان وجود داشته یا ایجاد شده است.

ساختار سنتی و مشکلات آن

به طور کلی فقدان اطلاعـات کـافی و دقیـق کـه بتوانـد سـطوح مختلف فرماندهی را در هدایت عملیات به طور همزمان پشـتیبانی نماید، از چالش‌های نیروهـا بـه شـمار مـی‌رود. در ایـن راسـتا، چالش‌هایی هست که نیروها در غیـاب یـک سیسـتم تحلیـلگـر جامع، با آن روبه‌رو هستند. به دلیل استفاده از ارتباطات مبتنی بـر مخابرات صوتی، امکان دریافت، ارسال و ذخیره داده‌ها در پایگاه‌هـای اطلاعـاتی وجـود نـدارد؛ از ایـن رو، ارسـال و دریافـت اطلاعات به نقاط مختلف صحنه نبرد به طور همزمان امکـان پـذیر نبوده، زیرا ایـن کـار مسـتقیماً توسـط عامـل انجـام مـی‌شـود. پردازش اطلاعات به وسیله عامل انسانی زمـان لازم بـرای سـیکل تصمیم‌سازی را طولانی کرده و با خطا همراه خواهد بود. از طرفی، به دلیل فقـدان سیستم‌هایی کـه قـادر بـه دریافـت خودکار اطلاعات، شناسائی و جاسوسی بدون نیـاز بـه عامـل انسانی باشند، این کار در روش سنتی و از طریق نیـروی انسانی صورت می‌گیرد که باعث شـده تعـداد کارکنـان بسیار زیاد شود و انجام امور وابسته به عامـل انسـانی گـردد. همچنین، بـه دلیل کندی طرح‌ریزی سنتی، ارتباطات از طریـق سیستم‌هـای چندگانه و مجزا صورت گرفته، تصمیم‌ها دارای سلسـله مراتـب و گزارش‌ها از پائین به بالا شده و سیستم‌های آن چندگانه می‌باشد. از اینرو تصویر صحنه عملیات نیـز در مرکـز فرمانـدهی و کنتـرل کند و به شکل دستی صورت می‌گیرد.

ضرورت ایجاد الگوی جدید فرماندهی و کنترل

دیجیتالی نمودن نیروهـا جـزء جـدایی ناپـذیر فرمانـدهی وکنترل تلقی می‌گردد، تا بتوان نارسایی‌های موجود را مرتفع سـاخته و از مزایای مربوطه بهره‌مند شد. آنچه سیستم فرماندهی و کنتـرل را مفید جلوه می‌دهد یکپارچگی بکارگیری آن بـا سامانه‌های جنگ‌افزار است، که به گونه دیجیتالی در نیـروی‌هـای نظـامی بـه کار گرفته می‌شود. بهره‌گیری از فناوری اطلاعات در سیستم‌هـا و تسلیحات و تجهیزات جنگی لازم و ضروری بـوده و موجـب رفـع نقایص و ضعف‌های اساسی در سیستم‌هـای عملیـاتی و اطلاعـات نظامی می‌شود. این سیستم‌ها باعث می‌گردند تا بتوان دقت بالا، استفاده بهینه از امکانات و نیروهای موجود، افزایش میزان تعامل پـذیری، ارائه تصویری جامع از صحنه نبرد و نیز رفع مشـکلات اجرائـی و هدایت عملیـات‌هـای مشـترک و مرکـب و بکارگیری همزمـان اطلاعات در سطوح و رده‌های مختلف را میسر نمود.

توانمندی‌های فناوری اطلاعات در راسـتای سیسـتم فرماندهی و کنترل

فنــاوری اطلاعــات امکــان فرآینــدهای جســتجو، ارزیــابی موقعیــت، توســعه راهبــردی، ارزیــابی گزینــه‌هــای مختلــف و خطرپذیری تصمیم‌گیری را فراهم ساخته و سیستم فرماندهی و کنترل را مجهز نموده تا قابلیت پیش‌بینی وقایع آینـده، بـر هـم زدن معادلات و تغییر نگرش دشمن، دریافـت و انتشـار اطلاعـات دریافتی بین کنشگران صحنه عملیات، مکانیزه شـدن فعالیت‌های سازمان، افزایش دقت دریافت، پردازش و انتشار اطلاعات دریافتی با اتصال به حسگرهای موجود در ادوات و تجهیزات نظامی میسـر گردد.

دستاورد‌های سامانه‌های فرماندهی و کنترل مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات

جای تردید نیست که تجهیـز بـه سامانه‌های فرمانـدهی و کنترل، تسهیلاتی را فراهم می‌نماید که قابل توجه می‌باشد. بـه طور مثال، با اجرای این طرح ‌می‌توان تسـهیلاتی در امـور انجـام وظایف فرماندهی، کنترل، نظارت و طرح‌ریزی صورت داد. از دیگر سو این تسهیلا‌ت باعث افـزایش دقـت، سـرعت و اثـر‌بخشـی در تبادل اخبار اعـم از دریافـت، پردازش و ارسـال صـحیح، دقیـق و وسیع به کلیه عوامل و سطوح عملیات و نیز بروز کـردن لحظـه به لحظه اطلاعات مربوطه شده و به تعاقب این امکانـات شـرایط ایجاد امنیت اطلاعات، قابلیت ارتباط و تبادل اطلاعات (‌نوشـتاری، صوتی و تصویری‌) و بستر پیش‌بینی و شبیه‌سازی و اجرای مانور قبل از انجام عملیات و بالطبع توسعه مشارکت واحدها و پرهیز از فعالیت‌های موازی و سهولت در هماهنگ سازی و یکپارچـه کـردن فعالیت‌ها و عملیات‌های نیروها و یگان‌ها گشـوده شـده و پتانسـیل بازیابی اطلاعات در آینده و نیز پـردازش و انتشـار آن سـهل می‌گردد.

تجهیز به این امکانات شرایط تصمیم‌گیری، نظارت و کنترل عملیات در محدوده هـای جغرافیایی، تبـادل داده‌ها و اطلاعـات به صورت بلادرنگ را با شبکه‌هـای اطلاعاتی در رده‌هـای مختلـف آن، ایجاد پدافند در برابر تهدیدات، سنجش احتمالات و خسارات و صدمات ناشـی از تهدیـدات و امکـان سناریونویسـی و آزمون‌هـای پیش از عملیات را فراهم می‌نماید.

  تعریف ساختار جدید فرماندهی و کنترل و تبیین مؤلفه‌های مربوطه

  کلیات

برای رفع مشکل سیستم‌هـای سنتی سیستم‌هـای جدید باید بـه گونه‌ای طراحی شوند که امکان تبادل اطلاعات بین آنهـا بـه طـور مستقیم امکان‌پذیر گردد. نتیجه‌این کار تبادل سریع و بی‌واسطه اطلاعات (‌البته با رعایت سطح دسترسـی مجـاز‌) می‌باشد و از اتلاف وقـت در سـاختار سیسـتم سـنتی (‌بـه دلیـل کنـدی روال حرکت اطلاعات از بالا به پایین و از پایین به بالا‌) جلوگیری بـه عمل مـی‌آیـد. در ایـن سیسـتم، تبـادل مسـتقیم اطلاعـات بـین نیروهای مختلف امکان‌پذیر است.

این یکی از سیستم‌هایی است که ‌‌می‌تواند مـا را بـه سـوی سـاختار چرخه تصمیم‌سازی در عملیات اطلاعات و پردازش و ترکیب حجم عظیمی از اطلاعات نبـرد و گـزارش‌هـای حسگرها و کلیه منابع جهت تولید تصاویر بی‌درنگ صحنه نبـرد را هدایت نماید.