اصول پدافند موشکی در دریا

  مفاهیم اساسی

سیستم دفاعی ناوگان‌ بر اساس برقراری توازن قوای یگان‌ها شکل می‌گیرد. هیچ شناوری برای مقابله با تهدید تنها به خود وابسته نیست. نیروی دریایی راهبردی نیز جهت دستیابی به حداکثر تحرک، بازدهی عملیاتی و صرفه‌جوئی اقتصادی، ارتباط نیروها را با یکدیگر متناسب نگه داشته و این ارتباط به نسبت قدرت و توانمندی‌ها و وظیفه‌ای که هر نیرو در اجرای کل مأموریت خاص ایفا می‌کند، مربوط می‌شود.

مفهوم دفاع در مقابل موشک‌های ضدسطحی از همین ایده منتج گردیده و می‌گوید که تهدید (موشک یا سکوی پرتاب) باید از دورترین فاصله از نیروهای خودی و با استفاده از سیستم‌های سلاح‌های موجود خنثی و یا نابود گردد.

دامنه وسیع توانمندی‌ها، نوع قابلیت‌ها و کثرت وظایف محوله به واحدها و تنوع تهدیدها، ‌بهره‌گیری تنها از یک روش مقابله را مجاز نمی‌شمرد. راه حل این مسأله با توسعه دکترین و انتخاب روش‌های مشترک، منطقی می‌گردد. هر ناو باید دامنه دفاعی خود که شامل شناسائی، انتخاب، ارزیابی اعلام خطر داخلی یا خارجی (توسط ارتباطات و انتقال اطلاعات)، اکتساب، تصمیم و انهدام یا مقابله می‌باشد را به وجود آورد. این محدوده‌های دفاعی باید در دکترین پدافند موشکی هر کشتی با جزئیات لازم پوشش داده شود.

انواع اقداماتی که می‌تواند و باید قبل از ورود به منطقه تهدید انجام شود، عبارتند از:

1) ‌اخذ اطلاعات جاسوسی؛

2)‌ ارتقاء شرایط آمادگی؛

3) ‌استقرار مناسب نیرو؛

4)‌ توسعه ارتباطات و نشانگرهای ضروری جهت دریافت، یکپارچه سازی و منتشر کردن اطلاعات؛

5)‌ آموزش‌های مرتبط؛

6) ‌تعیین تجهیزات پدافندی موجود و اطمینان از آمادگی واحدهایی که مشخص شده‌اند.

پشتیبانی مستقیم / مشترک

پشتیبانی مستقیم مأموریتی است که یک نیرو را موظف می‌کند تا نیروی ویژه دیگری را حمایت کند و مجاز است تا مستقیماً درخواست‌های نیروی ویژه را تأمین نماید.‌‌

ارزیابی‌های پشتیبانی مستقیم معمولاً از پیش تعیین می‌شوند و فرماندهان طبق فرمان‌ها عملیاتی خود باید هرکجا که امکان داشته باشد، این پشتیبانی را تأمین کنند. پشتیبانی مشترک شامل آن عملیات و تلاش‌هایی است که هر واحد به تنهایی به نیابت از کل نیروهای خودی در فازهای دفاعی پدافند موشکی انجام می‌دهد.

  ترکیب نیرو

با توجه به تهدید دشمن و ترکیب و توانمندی‌های نیروی خودی، بایستی تاکتیک‌های ویژه و دکترین مناسب تدوین گردد. ترکیب یک نیرو تا حد امکان، باید چنان در توازن باشد که حداکثر حفاظت مشترک در مقابل حمله موشکی حاصل شود. این به عهده فرماندهی کل عملیات است که بداند تمام فرماندهان واحدها از عملکرد دفاعی واحد خود مطمئن هستند.

  فریب تاکتیکی

برای اطمینان از اجرای نیرنگ تاکتیکی، به طوری که دشمن نتواند به راحتی هدف را شناسایی کند، برنامه‌ریزی دقیق و پیشرفته لازم است. روش‌های جابه‌جا کردن نامرتب واحدها، واحدهای فریب‌دهنده، گول زنک‌ها، پارازیت‌سازها، انعکاس دهنده‌ها و سیستم چف ممکن است مانع از افشاء شدن نیروهای خودی برای دشمن شوند.

اگرچه با تاکتیک‌های فریب نمی‌شود جلو پرتاب موشک را گرفت، اما ممکن است سکوی پرتاب موشک ناچار شود جهت پرتاب موشک جابه‌جا شده و خود را در معرض خطر قرار دهد؛ یا سایت پرتاب موشک تلاش نماید اطلاعات بهتری در مورد هدف به دست آورد، که در این صورت ممکن است اعلان خطر حمله قریب‌الوقوع موشکی را موجب گردد.

  اخطار زود هنگام

اساس اجرای دفاع موشکی با دریافت به موقع اخطار حمله قریب‌الوقوع ممکن می‌گردد. در این وضعیت، ضروری است که تمام قابلیت‌های حسگر یک ناو یا نیرو و توانمندی‌های اخطار دهنده‌های نصب شده در خارج از شناور همگی با یکدیگر ادغام شوند، تا فرصت یک حمله غافلگیرکننده را از دشمن بگیرند. آن بخش فعالی که توان شناسائی اش برای یک واحد یا نیرو تقلیل پیدا می‌کند، بایستی بعد از اطمینان یافتن از این کاهش توان و با در نظر گرفتن کلیه ملاحظات ایمنی و با دقت از سیستم شناسائی کنار گذاشته شود.

  کنترل انتشارات الکترومغناطیسی

هدف از کنترل انتشارات الکترومغناطیسی کاستن از اختلالات و به حداقل رساندن آنها به منظور برقراری محیط الکترومغناطیسی مناسب برای حسگرهای خودی و به حداقل رساندن پرتوهای الکترومغناطیس ناوهای خودی به منظور کاستن احتمال تشخیص و شناسائی دشمن می‌باشد.

 

  پرواز شناسائی زودهنگام

بکارگیری مؤثر از هواپیمای موجود می‌تواند دامنه شناسائی نیروی مهاجم را برای واحدهای سطحی به میزان چشمگیری افزایش دهد.

  جستجوی تخصصی

جستجوهای تخصصی دانش ساختار موشک‌های ضد ناو را در شرایط آب و هوای منطقه‌ای، علاوه بر روش‌های جستجوی متداول افزایش می‌دهد.

  عمل / عکس‌العمل

در شرایط احتمال خطر (موشکی) جهت کسب عکس‌العمل مؤثر، لازم است ارزیابی تهدید بلافاصله بعد از شناسائی صورت گیرد و تصمیمات لازم حتی قبل از رسیدن اطلاعات کافی اخذ شوند. بسیاری از روش‌های مقابله با تهدید علیه موشک‌های مختلف با هم متفاوتند. برخی تکنیک‌ها توانائی موشک‌های تهدیدکننده را تقویت می‌کنند، در حالی که همین تکنیک می‌‌تواند برای موشک نوع دیگر برعکس عمل کند.‌‌ برای مثال بکارگیری اقدامات ضدالکترونیکی توسط یک واحد سطحی ممکن است موشک مخصوص ضد جمینگ را کمک کرده تا میبر خود را به سمت هدف ادامه دهد. در حالی که استفاده از همین اقدام توسط یک هواپیما می‌‌تواند یک واکنش مطلوب باشد؛ هرچند که بیشتر مواقع قضاوت ذهنی و تصمیم فرمانده عملیات با تجربه ممکن است به خاطر محدودیت زمانی از روی اجبار گرفته شود.

به منظور ایجاد دکترین دفاعی یا برای مواقعی که زمان تصمیم‌گیری محدود است و بالإجبار باید واکنش نشان داده شود، فرمانده بایستی از روش تصمیم‌گیری اتوماتیک در مقابل حرکات دشمن استفاده نماید.

  فرماندهی و کنترل

قبل از ورود به یک منطقه حساس و خطرناک باید دانست که چه نوع تهدیدی بیشتر در منطقه وجود دارد (یعنی سطحی، زیرسطحی، ساحلی، هوایی و یا ترکیبی از آنها)، تا بتوان مناسب‌ترین تاکتیک را برای دفاع از نیروها به کار گرفت.‌‌ طرح دفاعی سرفرماندهی در مقابل موشک‌های ضد ناو جهت واکنش مناسب در حداقل زمان دارای بالاترین ارجحیت است.‌‌

  هماهنگی در دفاع (موشکی)

کلیه سیستم‌های حسگر وتوانمندی‌های موجود یک نیرو در مواقع دفاع موشکی، می‌‌بایستی هماهنگ و کنترل گردیده و به ‌گونه‌ای حساب‌شده به کار گرفته شوند، تا تشخیص و شناسائی تهدید به موقع انجام گرفته و مقابله یا انهدام به خوبی صورت پذیرد.‌‌‌ تصمیم فرماندهی حق قانونی فرماندهی است که به قوت خود باقی می‌‌ماند زیرا ترکیب نیروهای خودی هر بار با یکدیگر تفاوت دارد.‌‌

در یک سیستم دفاعی موشکی هماهنگ شده، برای اخذ تصمیم و ارائه پاسخ به موقع، نیاز به تبادل اطلاعات بین خود واحد و بین یکدیگر است، که باید به شکلی مؤثر در جریان باشد.‌‌ چنین جریان اطلاعات مابین واحدها ایجاب می‌‌نماید که یک دستورالعمل ویژه‌ای در این راستا وجود داشته باشد.‌‌

  فرماندهی یک نیرو یا گروه رزمی

فرمانده یک نیرو یا فرمانده گروه رزمی در موارد ذیل مسئولیت دارد‌:

دفاع فراگیر در مقابل حمله موشکی، شامل مقابله و یا انهدام سایت‌ها و سکوهای پرتاب موشک.‌‌ او می‌‌تواند هرجا که لازم باشد عمل کنترل و یا هماهنگی را به دیگری تفویض نماید.‌‌

الف) صدور دستورالعمل‌های عملیاتی در چهارچوب قوانین مقرر شده توسط مراجع مافوق و مجوز درگیری یا انهدام پرتاب‌کننده‌ها و موشک‌های پرتاب شده بدون نیاز به تائید.‌‌

ب‌) ارزیابی وضعیت تهدید؛

پ) برقرارنمودن درجه آمادگی و شرایط مناسب؛

ت‌) انتخاب نوع آرایش جنگی یا تفرّق واحدها بر اساس مأموریت خود در قطاع تهدید؛

ث‌) به کارگیری تکنیک‌های جنگ‌ الکترونیک؛

ج‌) به کارگیری تمام اطلاعات موجود، از جمله اطلاعات سیگنالی و هرگونه اطلاعات دیگر؛‌‌

چ) هماهنگ نمودن و کنترل عوامل پشتیبان؛

ح‌) استفاده از فریب تاکتیکی؛

خ‌) ایجاد روش‌هایی جهت اطمینان از ایمنی هواپیما‌ها و نیروهای خودی؛

د‌) تمرین واگذاری مسئولیت‌ها در زمانی که چنین کنترلی ضروری تشخیص داده می‌‌شود؛‌‌

ذ‌) اجرای تمرین‌های دفاع موشکی برای اطمینان یافتن از آمادگی نیرو / گروه رزمی خودی.‌‌

  مسئولیت‌های فرمانده تاکتیکی

فرمانده تاکتیکی مسئولیت‌های زیر را به عهده دارد:

ارزیابی و اعلان موقعیت و وضعیت‌های تهدید

الف) برقرار نمودن درجه آمادگی متناسب؛

ب) هماهنگ نمودن عملیات جنگ‌های ضد هوایی‌،‌ جنگ‌های ضد زیردریایی و جنگ‌های ضد سطحی / زیرسطحی و شبکه پدافند ضد هوایی؛

پ) اجرای تمرین‌های دفاع موشکی هر از چندگاه به منظور اطمینان یافتن از آمادگی واحدها و عکس‌العمل متناسب آنها بر اساس طرح دفاعی تعیین شده.‌‌

  مسئولیت‌های فرمانده ناو

فرمانده مسئول دفاع از ناو است.‌‌ هنگامی که ناو تحت حمله مستقیم قرار می‌‌گیرد فرمان‌ها، توصیه‌ها یا طرح‌های صادرشده از سوی مقامات بالاتر، از مسئولیت اولیه او در مورد ناوش نمی‌‌کاهد.‌‌ در عین حال، او باید کاملاً در جریان مأموریت نیروی رزمی بوده و ناو خود را به‌ گونه‌ای مؤثر در پشتیبانی از نیروی رزمی قرار دهد.‌‌

او مسئول برقراری شرایط مناسب و حفظ آمادگی رزمی واحد خود بوده و می‌‌تواند حتی یک درجه آمادگی بالاتر از آنچه سرفرماندهی تعیین کرده را برای ناو خود به مرحله اجرا بگذارد. او باید کاملاً مطمئن باشد که می‌تواند یک دفاع ضد‌موشکی 24ساعته را اجراء نماید.

مسئولیت‌های دیگر فرمانده ناو به شرح زیر است‌:

مطمئن باشد که واحد جنگ‌ الکترونیک و اتاق عملیات‌،‌ پل فرماندهی‌، ‌سلاح‌ها و پرسنل پشتیبانی در ارتباط با تهدید از دکترین دفاعی‌،‌ بکارگیری نیروهای خودی و دیگر موضوعات تاکتیکی مربوط به عملیات مقابله، آگاهی کامل دارند.‌‌

الف) تفویض اختیار جهت تأمین عکس‌العمل فوری و مستمر علیه تهدید؛

ب‌) ایجاد روش‌های جستجوی مستقیم مطابق خط‌مشی ابلاغی؛‌‌

پ) ایجاد روش‌هایی جهت اطمینان از کنترل انتشار امواج خودی به منظور پنهان ماندن از دید دشمن، پشتیبانی از اقدام‌های فریب دشمن و افزایش توان تجسسی ناو؛

ت‌) اطمینان از آمادگی حسگرها، تجهیزات فریب دشمن، انتشار امواج و سیستم‌های سلاح ناو برای اقدام بموقع؛

ث‌) اطلاع به ناوها و هواپیماهای ناوگان از شروع عملیات ضدالکترونیکی و یا در زمان پدافند عامل و شلیک سلاح و یا پرتاب چف و یا فریب دهنده مادون قرمز.‌‌

  تفویض اختیار

برای ایجاد یک واکنش سریع، تفویض حداکثر اختیارات به پرسنل آموزش دیده و ذی صلاح لازم است.‌‌ حدود و میزان این تفویض اختیار به تصمیم فرمانده و به شرایط ویژه‌ای که برقرار است بستگی دارد.‌‌ اقدام‌های زیر نمایانگر چنین تفویض اختیاری است‌:

 

  تشخیص تهدید

اعلام خطر توسط هر عضوی از تیم‌های تشخیص از جمله رادار جستجو‌،‌ هدایت کننده و کنترل آتش سونار و کاربرهای جنگ‌ الکترونیک‌،‌ دیدبانها و منابع خارجی.‌‌

الف) اخطارتهدید – اعلان خطر در ناو پس از اطمینان از تهدید پیش آمده؛

ب‌) مانور دادن ناو – افسر پل فرماندهی در کوتاه‌ترین قوس ناو را چنان چرخش دهد که حداکثر توان آتش آن در مقابل موشک قرار گرفته، یا راه متناسب با محور تهدید تعیین گردد؛

پ) به پرواز درآوردن بالگرد؛

ت‌) درخواست پشتیبانی هوایی؛

ث‌) آتش به اختیار جهت سلاح‌ها.

مسئولیت‌های افسر پل فرماندهی و یا افسر عملیات تاکتیکی می‌بایستی بازبینی شده و برای هر فرمان با جزئیات تعریف گردند.‌‌ در صورتی که اختیار لازم را نتوان به کسی تفویض کرد، آن‌گاه فرمانده تاکتیکی و افسر فرمانده باید در موقعیتی قرار گیرند که حداقل ارسال پیام جهت تصمیم‌گیری و اجرا مورد نیاز باشد.