اعتماد به نفس

اعتماد به نفس یعنی اینکه انسان در کارها عملاً روی پای خود بایستد و از دیگران قطع امید نماید، هرگز به خود دو دلی راه ندهد و مطمئن باشد که توان انجام کاری را دارد. این صفت خوب و پسندیده باعث پیروزی و سعادت دنیا و آخرت است.

پرشوری و تحرک فراوان همراه با امکان تصمیم‌گیری نشانۀ مردان موفق است و خصوصاً در مجموعه‌هایی که برای کارهای جدی و سخت به تربیت انسانها می‌پردازند و در همه جای دنیا بر اعتماد به نفس تأکید دارند، به ویژه آنکه بخواهند مدیرانی را برای تصمیم‌گیری تربیت نمایند؛ از این رو، در ساختار نظامی نیز بدان می‌پردازند.

شهید صیاد شیرازی توانسته بود از شروع جوانی بر نفس خود غلبه نماید و متکی به ظرفیت‌ها و استعدادهایش گردد. او در خاطراتش می‌گوید:

«نمی دانم چطوری بود که علاقه داشتم این دورۀ سخت تکاوری را ببینم، آدم را مثل برگ خزان به مین می‌ریخت. روز اول، یکی از شاگردان دورۀ ما را ارشد گذاشتند. این فرد 6-5 روز بیشتر دوام نیاورد و در اثر سختی دوره در ادرار او خون دیده شد و کنار رفت. نفر دوم را گذاشتند. او هم حدوداً 10 روز بیشتر دوام نیاورد، چون به هیچ وجه لیاقت نداشت که بر این تعداد دانشجو مدیریت و فرماندهی کند و ارشد باشد. ارشد دوره تکاوری مسئولیتش حساس است و کار او خیلی سخت. یک دفعه مرا احضار و ارشد کردند، آنجا ارزیابی خیلی دقیق روی عمل بود و همه را ارزیابی می‌کردند و یک استاد مخصوص روان بود، یعنی کار روان‌شناسی می‌کرد. دانشجویان خیلی در فشار جسمی بودند. ما ساعت 12 شب می‌خوابیدیم و ساعت خواب برای جوانهای حدود 22 ساله کافی نبود.»

لازم به توجه است که صیاد که از نظر جسمی چندان قوی نبود، ولی مصمم شده بود در این دوره فرد موفقی باشد و توانست رتبه اول این دوره را به دست آورد. او از دوره‌های سخت نظامی برای خودسازی استفاده می‌کرد.

اعتماد به نفس نداشتن، اتکا به غیر، یعنی آدمی در راه رسیدن به اهداف و مقاصد خود به امید دیگران باشد و از به کارگیری نیروی سعی و تلاش خود کوتاهی کند و تنبلی را پیشه نماید و در عین حال به آغوش شکست روی آورد. در این رابطه، حضرت علی(ع) می‌فرمایند:

العاقل یعتمد علی عمله و الجاهل یعتمد علی امله

عاقل با تکیه بر عمل و کوشش خود اعتماد می‌نماید، ولی جاهل به آرزوی خود متکی است.

 

هرگاه انسان با اعتماد به نفس تلاش کرد و از ترس عدم موفقیت ناامید نشد، به طور طبیعی هرگونه مشقت را تحمل می‌نماید و عقب‌نشینی نمی‌کند تا به مدارج عالی برسد.

علما و دانشمندان و بزرگانی که از هر نظر دارای توفیقاتی هستند و الگوی جوامع خود شده‌اند، به دلیل اعتماد به نفس بوده است و شهید بزرگوار ما نیز از برکت همین قیام به اعتماد نفس توانست به مدارج زهد و تقوا برسد و همۀ دوستان و آشنایان از این ویژگی اطلاع داشتند. در این رابطه، فرزند شهید از پدر می‌گوید:

 

«من تا آنجا که به یاد دارم پدر لباسهایش را خودش می‌شست و پهن و جمع می‌کرد و اتو می‌زد. به طور کلی، انجام کارهای شخصی‌اش با خودشان بود»

 

شهید بزرگوار همچنین از هر امکانی برای بیان اعتماد به نفس استفاده می‌کرد، اما باید توجه داشت که صفت اعتماد به نفس منشأ اتکا و اعتماد به خداوند دارد و کسانی که این صفت را دارند، به طور دائم از خداوند متعال درخواست کمک می‌کنند، زیرا خداوند مرکز همۀ قدرتها و قوی‌ترین است. حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرمایند:

من استعان بالله اعانه

هر کسی از خداوند کمک بخواهد، او را یاری می‌کند.

 

به راستی وقتی انسان فقط از خداوند کمک بخواهد و او را یاور خود بداند، چه جایی برای عدم اعتماد به نفس دارد! دلهای آکنده از اضطراب و عقول سست و اراده‌های نامصصم نشانۀ افرادی است که هیچ جایگاهی برای تکیه کردن نمی‌بینند و نه خود را قبول دارند و نه خالق خود را.