سرتیپ شاهین‌راد ^[1]

مأموریت ریاست گروه بازرسی عملیات

 

در خاتمه جنگ، در ساختار و سازمان نیرو‌های مسلح، از نظر استعداد و تجهیزات، تغییرات عمده‌ای به وجود آمد که این امر نیاز به بازبینی و بررسی دقیق در راستای استفاده بهینه از نیروها و امکانات موجود در ارتش، سپاه و نیروی انتظامی را الزامی می‌نمود.

در سال 1368 با تصویب فرماندهی معظم کل قوا سرتیپ علی صیاد شیرازی مسئولیت معاونت بازرسی ستاد کل نیروهای مسلح را بر عهده گرفت.

با انتساب ایشان در سمت مذکور، زمینه لازم برای انجام یک بازرسی و بررسی جامع در وضعیت نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به وجود آمد.

دعوت متخصصین برای عضویت در هیئت بازرسی

آن زمان این جانب در سمت رئیس اداره عملیات معاونت اطلاعات و عملیات ستاد کل نیروهای مسلح مشغول انجام وظیفه بودم.

ایشان من را به دفتر خود احضار نمودند و در مورد ماموریت آینده خود صحبت کردند و من را با مسئولیت ریاست گروه عملیات در ماموریت آتی توجیه نمودند، ماموریت در سطح بسیار متنوعی تعیین شده بود و برای انجام آن از کارشناسان زیادی که امیر بزرگوار با آنها آشنا بودنددعوت به عمل آمده از جمله:

از نیروی زمینی افسران متخصص در رسته‌های زرهی، پیاده، توپخانه، مهندس، سررشته‌داری- نیروی انسانی، بهداشت و درمان کنترلر و دارائی

از نیروی هوایی: خلبانان جنگنده شکاری، ترابری و افسران پدافند هوایی

از نیروی دریایی: افسران متخصص در رسته‌های فرماندهی و ناوبری، کمیسر دریایی، تکاور و همچنین  نماینده عقیدتی سیایی و نماینده حفاظت

و از سپاه پاسداران: تعدادی از فرماندهان که در طول 8 سال دفاع مقدس مسئولیت‌های مهمی  را در سطح یگان‌های سپاه پاسداران به عهده داشتند.

با توجه: به سوابق اشاره شده امیر صیاد شیرازی و داشتن روابط دوستانه در ارتش، سپاه و سایر ادارات همکاری سازمان‌های مربوطه در اعزام افراد کارشناس بسیار مشتاقانه صورت گرفت و افراد اعزامی از سوابق و اطلاعات و تجربه خوبی برخوردار بودند.

منظور از بازرسی

هدف از اجرای ماموریت، بررسی آمادگی رزمی نیرو‌های مسلح و نحوه پشتیبانی وزارت دفاع از نیرو‌ها بود در این بازرسی لازم بود از وضعیت موجود موارد زیر مشخص و به وضوح ارائه گردد.

در فرآیند کار: محاسن ـ معایب ـ نواقص

محاسن: وجود عملکرد آن بخش از سازمان بود که بهره کافی در تقویت آمادگی رزمی نیرو‌های مسلح داشتند.

معایب: وجود مواردی از کارکرد سازمان بود که به علت ضعف مدیریت بازدهی و عملکرد سازمان پائین آمده بود. نیاز به رفع ایراد و مدیریت بهتری داشت.

نواقص: آن بخش از سازمان که مسئولین آن تلاش جدی برای رفع نواقص انجام داده اند لیکن رفع آن بر عهده سازمان بالاتر بوده و تاکنون موفق نشده اند آن را دفع کنند.

توجیه بازرسان

قبل از شروع ماموریت، کارشناسان از یگان‌ها و سازمان‌های مربوطه احضار و نسبت به انجام ماموریت و ظایف خود در اجرای ماموریت توجیه شدند و برنامه کاری به شرح زیر اعلام گردید.

• برای تردد در مسیر، از هواپیما و اتوبوس نسبت به دوری و نزدیکی محل مورد بازدید استفاده می‌شود.
• در صورت امکان کیسه خواب همراه داشته باشید.
• برنامه کار روزانه با اذان صبح شروع می‌شود و در غروب آفتاب خاتمه می‌یابد.
• رؤسای گروه، پس از خاتمه کار روزانه گزارش کار خود را به دبیر هیئت بازرسی ارائه دهند.
• رؤسای گروه، پس از صرف شام برای کسب و بررسی عملکرد روز،موانع و یا مشکلات موجود در جلسه متشکله در دفتر رئیس هیئت حضور داشته باشند. در خاتمه جلسه برنامه روز بعد را از دبیرجلسه دریافت و به تیم‌های کارشناسی ابلاغ نمایند.
• حرکت در مسیر از مبدا و صرف غذا و محل استراحت دسته جمعی است.این موارد را من از فرمایشات و اعلام برنامه ایشان در ذهن دارم.

محل‌های اجرای ماموریت

• نیروی زمینی ارتش: لشکر‌ها و تیپ‌های مستقل،گروه‌های توپخانه مهندس و مخابرات پشتیباني مناطق،هوانیروز،قرارگاهای شمالغرب، غرب و جنوب،تعدادی از یگان‌های نیروی زمینی در مناطق مرزی در حال گسترش در خطوط پدافندی.
• نیروی هوایی ارتش: تعدادی از پایگاه‌های هوایی و گروه‌های پدافند هوایی.
• نیروی دریایی ارتش: پایگاه دریایی بندرعباس و بندرانزلی و بوشهر.
• ژاندارمری: نواحی،ستاد ژاندارمری ،پاسگاه‌های مرزی.
• سپاه پاسداران: تعدادی از لشکر‌های نیروی زمینی، نیرو ی هوایی، مزکز آموزش خلبانی.
• وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
• شهربانی تهران

مدت و برنامه‌های بازرسی

مدت بازرسی حدود یک سال به طول انجامید، البته خاطراتی هم داشت.

انجام کار و اجرای برنامه روزانه، تنظیم گزارش، تحویل آن به دبیر هیئت، بررسی گزارش توسط هیئت، تشکیل جلسه ای برای بحث و بررسی گزارش‌های روزانه، دریافت برنامه روز بعد و ابلاغ آن به تیم‌های مربوط که اکثر مواقع تا نیمه شب به طول می انجامید.

بیدار شدن از خواب با اذان صبح که کار سختی بود، در ایستادن و منتظر نوبت بودن برای گرفتن وضو، تعدادی خواب سرپایی می‌کردند.البته موضوع به تدریج عادت شد هم اکنون با گذشت 30 سال من با اذان صبح نماز می خوانم.محل خواب دسته جمعی، با سلیقه‌های متفاوت و در بعضی موارد رفتار‌های نا هماهنگ، بگو مگوهایی را در برداشت. ظرفیت مجموعه را در شرایط با هم بودن بیشتر می‌کرد. ممکن بود موضوع کوچکی سبب شود همکاران دقایقی از ته دل بخندند و شاد باشند. بتدریج با هم بودن، باهم غذا خوردن و در مساجد خوابیدن، روند عادی زندگی در این مدت یکسال بود.

استراحت در شرایط سخت

به خاطر دارم در شهرستان سردشت که امکانات ژاندارمری  و سپاه کم بود محل تجمع و استراحت در مسجد بزرگ شهر تعیین شد: زمستان بود و هوا سرد، شب لوله یکی از بخاریهای نفتی بر اثر باد شدید از سقف جدا شده بود و کسی متوجه موضوع نبود، دود حاصله از سوختن بخاری فضای مسجد را پر کرده بود، صبح با صدای اذان برپا داده شد همه مات و میهوت یکدیگر را نگاه می‌کردند. اولی با تعجب از دومی سئوال می‌کرد چرا سر و صورت شما سیاه شده و دوده گرفته است.دومی اظهار می‌کرد از خودت خبر نداری کاکا سیاه شدی، بعد همه متوجه شدند که دود خروجی لوله در داخل مسجد پخش شده  است بخاری را خاموش کردند.این مورد هم خنده داشت و هم درس، بعد از تمام شدن خنده‌ها، شستن دست و صورت گردن و لباس در هوای سرد زمستان و امکانات محدود کار ساده‌ای نبود. مع‌الوصف قبل از هر کار اول نماز بایستی اقامه می‌شد. آن روز برنامه کاری با یک ساعت تاخیر شروع شد.

به یاد دارم در برنامه بازدید از پاسگاه‌های مرزی «سِرو» در آذربایجان غربی هوا به شدت سرد بود. امیر سرتیپ2 صادقی‌گویا که آن موقع درجه سرهنگی داشت مسئولیت بازرسی روحیه، رفاه و بهداشت را بر عهده داشت. مشاهدات خود را چنین گفت:

“در دفتر رئیس پاسگاه‌های مرزی که پنجره رو به بیرون و به طرف مرز بود نشسته و به بیرون نگاه می‌کردیم دیدیم تعدادی سیاهی متحرک که شمایل انسان را داشتند در حال آمدن به سمت پاسگاه هستند در نگاه اول که آنها سرباز هستند یا غیر نظامی مشکل بود. به تدریج به پاسگاه نزدیک شدند دیدم تعدادی سرباز با لباس سر تا پا خیس افتان و خیزان با کفش‌های پاره، لنگ لنگان از پست نگهبانی تعویض شدند برای استراحت به طرف سنگر خود عزیمت می‌کنند و همین موضوع نمایانگر این بود که سربازان در آن هوای سرد زمستان لباس کافی و مناسب برای حفاظت از سرما و برف و باران ندارند. پوتین سربازی به موقع آنان تحویل داده نشده است. آری سه سال جنگ تحمیلی از ابعاد مختلف اقتصادی و لجستیکی ممری باقی نگذاشته بود و این امر مشکلات را برای مسئولین در جهت تامین نیازمندی‌های اولیه سربازان بازگو می نمود.

از اجرای مانور‌های تیپ‌های تکاوری در غرب و جنوب این نتیجه حاصل شد که فرماندهان در حرکات تاکتیکی یگان مربوط مهارت خوبی دارند، و بازدید از لشکر‌های زرهی و پیاده هیئت بازرسی کمبود تانک و نفربر و اضافه بودن نیروی انسانی مشهود بود و تلاش فرماندهان برای تامین موارد یاد شده تا آن موقع بی نتیجه بوده است.

[1]. فارغ التحصیل سال 1348 از دانشکده افسری ارتش

در مشاغل فرمانده دسته، گروهان، گردان، تیپ، لشکر و مرکز آموزش 01 و فرمانده دافوس، معاونت اطلاعات و عملیات نیروی زمینی و رئیس اداره عملیات ستاد کل نیروهای مسلح انجام وظیفه نموده است.

دوره‌های آموزشی طی شده: دوره مقدماتی، دوره عالی، دوره فرماندهی و ستاد، دوره‌های چتربازی، نیرو مخصوص و کوهنوردی