ارتش در فاو (عملیات والفجر8) (3)

نگاه اجمالی به بعضی عوامل مهم تأثیرگذار در عملیات
اگر می¬خواهی آینده را پیش¬بینی کنی به مطالعه گذشته بپرداز.
(کنفوسیوس)
ارزیابی توقف عملیات والفجر8 و یا به طور اساسی‌تر، توقف گاه و بیگاه در ادامه جنگ با توجه به عدم تغییر در سیاست کلی نظام و اراده سیاسی برای رسیدن به پیروزی قطعی به یک نکته بسیار مهم و تعیین کننده بر می‌خوریم و آن تغییر در روش و شیوه جنگیدن است، لذا ملاحظه می‌شود، در هجده ماه بعد همین طرح با دو فرماندهی (سپاه و ارتش) به اجرا در آمد. این رخداد در شرایطی است که اگر نگوییم امکانات کاستی یافته بود، به طور یقین چیزی اضافه نشده بود. بررسی دقیق روشهای به کار گرفته شده برای ادامه جنگ، علل افت و خیز‌ها و فرود و فرازهای دوران جنگ را نمایان می‌کند. اما قبل از هر چیز با یاری جستن از گنجینه گلستان استاد سخن «سعدی»، زمینه نسبی مناسبی برای پیگیری تحلیل‌های شاید ملال آور را فراهم می‌نماییم.
کَس خوشتر از خویشتنـدار نیست کـه با خوب و زشتش کسی کار نیست
تو را دیـده در سـر نهادنـد و گـوش دهـان جـای گفتـار و دل جـای هـوش
مگــر بـاز دانــی نشیــب از فـــراز نـگویـی کـه ایـن کوتـه است؛ آن دراز

1ـ اصل وحدت فرماندهی:
«در امور جنگ مشورت نما، لیکن آن چه خود تصمیم گرفتی با توکل به خدا انجام ده»
«سوره آل عمران آیه 159»
وحدت فرماندهی یعنی وحدت اختیارات به منظور ارائه حداکثر تلاش، وحدت فرماندهی باعث ایجاد وحدت در استفاده بهینه از امکانات و حداکثر قدرت نیروهای موجود برای رسیدن به هدف می‌شود و چون اصل هدف ایجاب می‌نماید که تمام تلاش‌ها به سمت یک هدف معین معطوف شود، لذا موثر ترین عامل برای رسیدن به وحدت، واگذاری اختیارات به‌ یک فرد واحد است تا بتواند نیروها را هدایت، هماهنگ و کنترل نماید. در اهمیت شیوه اداره جنگ همین بس که حضرت امام خمینی(ره) می‌فرمایند1:
“وحدت فرماندهی از مسائل سرنوشت ساز است که بدون آن پیروزی میسرنیست و عدم مراعات آن فاجعه آفرین است”.
سرتیپ2 نصرت‌الله معین‌وزیری (استاد مجرب دانشکده فرماندهی و ستاد) اصل وحدت فرماندهی را برابر آئین نامه ارتش جمهوری اسلامی ایران چنین تعریف و تشریح می‌نماید:
بر طبق آخرین آئین نامه مصوبۀ ارتش جمهوری اسلامی ایران به شماره (2/01 –43) که در سال 1379 منتشر شده تعریف اصل وحدت فرماندهی به شرح زیر است؛ بدیهی است نباید در کتاب‌ها مطلبی مغایر با آن نوشت:
«وحدت فرماندهی یعنی اینکه در یک سلسله مراتب فرماندهی، همه نیروها تحت امر یک فرمانده مسئول و واجد شرایط با اختیارات کافی قرار گیرند تا وی بتواند در راستای خط‌مشی کلی با ایجاد وحدت تلاش، کلیه منابع و نیروها را در یک جهت و به سوی هدف مشترک سوق دهد.»
«وحدت تلاش از طریق هماهنگی، همکاری، همدلی و اشتراک مساعی بین همه نیروها امکان‌پذیر می‌گردد؛ هرچند الزاماً به عنوان جزیی از همان ساختار فرماندهی محسوب نشوند…»
«در عملیات مرکب امکان دارد احتمال دارد وحدت فرماندهی ناممکن باشد، اما حتماً نیازمند وحدت تلاش است که به موجب آن بین نیروهای مختلف با ملیت‌های متنوع، روح همکاری، همدلی و اشتراک مساعی برای رسیدن به منظور مشترک وجود داشته باشد.» ولی در عملیات مشترک ایجاد چنین وحدتی ضروری و ممکن است.»
«در واقع وحدت تلاش به عنوان مکمل اصل وحدت فرماندهی محسوب می‌گردد.»
در فرهنگ واژه‌های نظامی در اهمیت رعایت اصل وحدت فرماندهی آمده است:
«داشتن اختیارات لازم و به کار بردن حداکثر تلاش تمام نیروها برای رسیدن به هدف نهایی را اصل وحدت فرماندهی گویند، اصل هدف، کلیه تلاش‌ها را متوجه یک هدف عمومی می‌نماید و برای تکمیل این اصل باید وحدت فرماندهی برای تمرکـز کلیه تلاش‌ها وجـود داشته باشد. مـوثر تـرین اقـدام جهت وحدت تلاش، وحدت فرماندهی است یعنی باید اختیارات لازم به فرمانده تفویض گردد، اصل وحدت فرماندهی در تمام وظائف نظامی صدق می‌نماید، وحدت فرماندهی همکاری و اعمال دسته جمعی را موجب می‌شود.»

در کتاب سیری در جنگ ایران و عراق (فاو تا شلمچه) آمده است: