ارتش در فاو(عملیات والفجر8) (42)
تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۲۷
عملیات شفق: نگاه مشترک به عملیات هوایی و عملیات پدافند هوایی
خلاصه میکنم در سال اول جنگ نیروی هوایی بر خلاف اینکه باید یک نیروی پشتیبانی کننده باشد به عنوان یک نیروی بازدارنده عمل کرد.
ـ امیر به شرکت در عملیات والفجر8 اشارهای داشتید با توجه به اینکه هدف از این مصاحبه، پژوهش در مورد چگونگی شرکت نهاجا در عملیات والفجر8 و فتح فاو میباشد لطفاً به طور دقیق و مشروح به این مهم بپردازید.
ـ قبل از این عملیات و در فاصله بین سالهای 61 الی 63 به علت پیروزیهای چشمگیر ارتش جمهوری اسلامی و فتح خرمشهر و وحشت استکبار از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، آمریکا تمام اطلاعات و شیوه تاکتیکی و ضعف هواپیماهای خودی را در اختیار دشمن قرار داد و از طرفی دیگر نهاجا به دلیل عدم پشتیبانی تدارکاتی و تجهیزاتی و تحمل فشار غیر معمول توانایی اولیه خود را از دست داد و از طرف دیگر نیروی هوایی دشمن به وسیله کشورهای روسیه و فرانسه با هواپیماهای میگ 25 و میراژ مجهز گردید در نتیجه برتری هوایی دشمن محقق شد تا آنجا که در پارهای اوقات و با هدف کاهش روحیه رزمندگان، دشمن با هواپیماهای سنگین مانند ایلوشین اقدام به پرتاب تیر آهن، مصالح ساختمانی و اسباب بازی و آهن قراضه و آشغال بر روی نیروهای زمینی ما میکردند.
در این شرایط بود که نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در یک اقدام اساسی و با استفاده از امکانات داخلی به بازسازی و افزایش توانمندیهای خود اقدام کرد و تاکتیکهای خود را نیز تغییر داد. این اقدام با تشکیل قرارگاهی موسوم به قرارگاه رعد انجام گرفت. تشکیل این قرارگاه از ابتکارات شهید بزرگوار بابایی بود، فلسفه تشکیل این قرارگاه بر مبنای افزایش ایمنی پرواز و رعایت اصل کلی حفاظت بود. این قرارگاه در جوار قرارگاه خاتمالانبیاء و به عنوان یک قرارگاه عملیاتی نهاجا عمل میکرد بر این پایه که تمام نیازمندیهای عملیات از طرف یگانهای مانوری در این قرارگاه مورد بررسی قرار میگرفت و از طریق یکی از پایگاههای شکاری به اجرا در میآمد. این که میگویم برای رعایت اصل حفاظت به این معنی بود که قبل از این اقدام وقتی پروازها از طریق دفتر ویژه به اجرا درمیآمد. دشمن با شنود کردن مکالمات آمادگی طعمه قرار دادن هواپیماهای ما را پیدا میکرد و در فضای هوایی خود منتظر پروازهای ما میماند و با آنان با قدرت بیشتر برخورد میکرد و در چندین مورد صدمات جبران ناپذیری به هواپیماهای ما وارد نمود.
اما قرارگاه رعد این مشکل را حل کرد، زیرا هیچگونه ارتباط رادیویی تا بلند شدن هواپیما انجام نمیگرفت و بدین وسیله دشمن غافلگیر میگردید و اوج این اقدام شایسته در عملیات والفجر8 و فتح فاو اتفاق افتاد که 40 الی 50 هواپیمای دشمن به وسیله نیروی هوایی و بویژه پدافند هوایی که به وسیله همین قرارگاه رعد فعال شده بود ساقط گردید. عملیات والفجر8 نقطه عطفی در تاریخ نیروی هوایی برای مقابله اساسی با دشمن بود، هم پدافند هوایی با استفاده از تمام امکانات خود فعال گردید و هم پشتیبانی نزدیک هوایی با استفاده از تاکتیک صحیح و بومی انجام میگرفت و به لطف خدا نتیجه خوبی و بهتر است بگویم نتیجه عالی در برداشت و امروز من به عنوان یک خلبان که در این عملیاتها اجرای وظیفه میکردم به کاری که انجام گرفته است افتخار میکنم.
ـ آیا فقط پایگاه امیدیه قرارگاه رعد را پشتیبانی میکرد؟
ـ خیر، پایگاه امیدیه به علت نزدیکی به منطقه عملیات آبادان به عنوان پایگاه مادر عمل میکرد، سایر پایگاهها به دو طریق در عملیات والفجر8 شرکت داشتند. از یک طرف پایگاههای تبریز، همدان بخشی از هواپیماها و گروههای فنی خود را به پایگاه امیدیه اعزام داشته و مأموریتهای واگذاری را از این پایگاه انجام میدادند و از طرف دیگر پایگاههایی مانند دزفول و بوشهر که نزدیکتر بودند به طور مستقیم از پایگاههای خود اقدام به پشتیبانی از عملیات میکردند، بویژه پایگاه اصفهان با استفاده از هواپیماهای اف 14 پوشش هوایی خوبی به وجود میآورد که از پرواز هواپیماهای دشمن به شدت جلوگیری به عمل میآورد.
ـ تاکتیکهای مورد استفاده قرارگاه رعد را که در به سرانجام رساندن مؤثر مأموریتها نقش داشته با حساسیت بیشتری تشریح نمایید.
این تاکتیکها چند بعدی و ساده بودند. عراقیها با استفاده از اطلاعاتی که از آمریکاییها گرفته بودند به تاکتیکهای پروازی ما پی برده بودند و به خوبی هواپیماهای ما را طعمه میکردند و مشکلاتی فراوان برای ما فراهم کردند به طوری که در یک فاصله زمانی کوتاه به طور تقریب احتمال بازگشت سالم هواپیماها به پایگاهایشان بسیار کم شد.
همچنین در بخش پدافند با استفاده از سیگنالهای راداری پدافند هوایی بویژه رادارهای موشکهای پدافندی به محض روشن شدن، زده میشدند. قرارگاه رعد به این دو موضوع پی برد و برای مقابله با این برتری جزئی دشمن دست به کار شد و اقداماتی به شرح زیر انجام داد:
الف ـ با اعزام گسترده افسران ناظر مقدم تا اولین رده یگانهای مانوری (گروهان) و افسران رابط هوایی تا رده گردان توانست بین یگانهای زمینی و نهاجا ارتباط مستقیم برقرار نماید و با این اقدام اساسی توانست درجه امنیت پروازها را افزایش دهد و تا رسیدن هواپیما روی سر دشمن اطلاعات آنرا مخفی نگه دارد. افسران مقدم با ایجاد ای. پی (aim point) به وسیله دو عدد کانکس و سفید کردن آن نقطه نشانی خوبی برای راهنمایی خلبانان به اهدافشان بدون ارتباط رادیویی را ایجاد میکردند.
ب ـ با گسترش قرارگاه رعد در نزدیکترین مکان به جبهه و حذف دفتر ویژه و پست فرماندهی (COMON POST) پایگاهها از چانل اجرای پروازهای اضطراری، ضریب امنیت قابل ملاحظهای برای حفاظت از اطلاعات پروازی را فراهم مینمود.
پ ـ کار دیگری که با اصرار قرارگاه رعد انجام گرفت ترکیبی عمل کردن هواپیماها بود تا امکانات تمامی آنان همزمان استفاده شود و نواقص و کمبودهای همدیگر را پوشش دهند، یعنی برای حفاظت از هواپیماها از دو فروند اف14 با هم استفاده میکردند که فضای مأموریت را پوشش دهند و در پوشش این هواپیماها از هواپیماهای اف5 و اف4 با انواع مهمات استفاده میشد. به طور ویژه بمبهای خوشهای که با فاصله عمل میکرد در تأخیر انداختن حرکات سریع دشمن نقش خوبی را ایفا میکرد.
ت ـ مهمات ساخت داخل را برای آزمایش به پایگاه پنجم امیدیه میآوردند که با نظارت شهید اردستانی در این پایگاه مورد آزمایش قرار میگرفتند و مؤثر بودن آنها به اثبات میرسید و تا حد زیادی از کمبودهای تدارکاتی را از بین میبرد.
ث ـ همین قرارگاه رعد تصمیم گرفت پروازهای جنگی را حتیالامکان قبل از ظهرها انجام دهد تا با توجه به جهت تابیدن نور خورشید هم خلبانها دید بهتری داشته باشند و هم دشمن از حداقل دید برخوردار باشد.
ج ـ در بخش پدافندی با استفاده از رادار مادر در بندر امام خمینی(ره) و خاموش نگه داشتن سایر رادارها از طعمه شدن بیشتر سایتهای موشکی به عنوان اصلیترین سلاح پدافندی نهاجا ممانعت به عمل آمد.
د ـ یکی از اقدامات اساسی و فنی و ابتکاری برای افزایش قابلیتهای پدافند هوایی گذاشتن موشک هاگ به جای فنیکس روی هواپیمای اف14 میباشد تا برد پدافند هوایی به دو برابر برسد.
مشاهده میکنیم مجموعه این اقدامات و سایر اقداماتی که من فراموش کرده و حضور ذهن برای بیان آنها ندارم و شاید همکاران دیگر بتوانند زوایای آن را بهتر بگشایند به لطف و عنایت خدا مؤثر افتاد و برتری هوایی چند ساله را از دشمن گرفت و نسبت به ساقط شدن 50 فروند از هواپیماهای آنها در عملیات فاو منجر گردید و این برای ما درسی فراموش نشدنی است که تا میتوانیم به خود اتکا داشته باشیم، زیرا همیشه این امکان وجود دارد که دیگران آنچه را در اختیار ما گذاشتهاند به سادگی در اختیار دشمن ما قرار دهند. کاری که آمریکاییها کردند.
منبع : عملیات والفجر8(ویراست دوم)، اسدی، هیبت الله، 1400، ایران سبز، تهران